Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου 2015

 ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΚΟΥΔΕΑΣ - 28 ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ

Υπάρχουν αρκετοί συγγραφείς που εκτιμώ και διαβάζω χρόνια. Κάποιους είχα την τύχη να τους γνωρίσω προσωπικά, κάποιους όχι. Ο συνεντευξιαζόμενος κ. Κώστας Αρκουδέας ήταν από τους ελάχιστους Έλληνες συγγραφείς που με άγγιξαν τα χρόνια που χανόμουν στον Ντοστογιέφσκι, τον Χεμινγουέι, τον Ουάιλντ και τον Καμύ.
«Προσωπικός» γιατί τον διάβασα πρώτη φορά στα δέκα επτά μου χρόνια και η «Πόλη» του, με έκανε να νιώσω συναισθήματα που στην τρυφερή ηλικία αυτή, ίσως και να μου άλλαξαν την γραμμή πλεύσης μου. Αποκαλύπτω εδώ, πως ένας λόγος που άρχισα να βλέπω την γραφή πιο σοβαρά, ήταν και η «Πόλη με τα Χίλια Πρόσωπα» του Κώστα Αρκουδέα.
Άνθρωπος χαμηλού προφίλ, αποπνέει μια ηρεμία και μια σταθερότητα που δεν οφείλεται στο ότι δεν τολμά να ανανεώνεται, αλλά ακριβώς στο αντίθετο. Μόνο την γραφή του να προσέξει κάποιος και να παρακολουθήσει την συγγραφική του πορεία, θα διαπιστώσει πως κάθε άλλο παρά να επαναλαμβάνεται του αρέσει.
Στην επικοινωνία μας για την συνέντευξη αυτή, το πρώτο που μου άρεσε στον κ. Αρκουδέα ήταν πως ήταν ευγενής, ειλικρινής και σαφής. Το επόμενο, όπως θα διαπιστώσετε, ήταν ότι μπήκε απευθείας στο πνεύμα των ερωτήσεων μου και από εκεί και πέρα νομίζω μίλησε και λίγο… το αίμα και η ρίζα μας η κοινή, που είναι η Μάνη. Οι κώδικες, οι αύρες, όλα συνετέλεσαν σε μια πολύ καλή συνομιλία που η χημεία της έγκειται στην αγάπη για την γραφή, την ανανέωση, την δημιουργία και τον ρομαντικό δυναμισμό!

Α.Τ: Κατάγεστε από την Μάνη. Έχοντας η ίδια ρίζες από εκεί, γνωρίζω την δύναμη του τόπου, την γοητεία, μα και την επιρροή του πάνω σε ένα χαρακτήρα. Γνωρίζοντας πως έχετε ζήσει σε διαφορετικά μέρη, εκτός της Αθήνας, τι κουβαλάτε από αυτή την καταγωγή, ένα στοιχείο το οποίο ίσως, διαφαίνεται και στις γραφές σας;


ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΚΟΥΔΕΑΣ -- Υπάρχει μια σκληρή ρομαντικότητα στον τρόπο γραφής μου, η οποία έλκει πιθανότατα την καταγωγή της από εκεί. Η παιδική ηλικία μου χαρακτηρίστηκε από τα καλοκαίρια στη Μάνη, στο χωριό Πολιάνα, στα σύνορα Μεσσηνίας και Λακωνίας, τόπο γέννησης των γονιών μου. Δεν ήταν μόνο το άγριο τοπίο, ήταν κυρίως οι κάτοικοι που έμοιαζε να εναρμονίζονται με αυτό. Κλειστοί κατά κανόνα, δύσπιστοι στις κοινωνικές επαφές τους, αλλά με πολλά φωτεινά ανοίγματα, μες στα οποία σε έκαναν να νιώθεις ζεστά και φιλόξενα. Εφόσον έχετε τις ρίζες σας από εκεί, νομίζω πως αντιλαμβάνεστε για ποιο πράγμα μιλάω.

Α.Τ.: Φυσικά και αντιλαμβάνομαι. Ο τόπος έχει ταυτόχρονα κάτι τόσο τραχύ όσο και ρομαντικό. Όλα μοιάζουν στην Μάνη σαν να είναι έτοιμα για πόλεμο, ενώ την ίδια στιγμή, σε προσκαλούν να φας, να πιεις και να ξαποστάσεις στις πέτρες τους. Σας συνάντησα πρώτη φορά στην «Πόλη με τα χίλια πρόσωπα»( εκδόσεις Οδυσσέας) σε σχετικά νεαρή ηλικία. Γοητεύτηκα, αναρωτήθηκα και ανακάλυψα πολλά για μένα από την εναλλαγή των συναισθημάτων που μου προκαλούσε η ανάγνωση του μυθιστορήματος αυτού. Πολύ αργότερα, στον «Αριθμό του Θεού» ξαφνιάστηκα και με συνεπήρε το θέμα αισθανόμενη πως διαβάζω έναν ξένο συγγραφέα. Δέχεστε επιρροές από την ξένη λογοτεχνία; Και πόσο αυτό, είναι αποδεκτό στην ελληνική λογοτεχνία, τελικά;
ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΚΟΥΔΕΑΣ -- Στην «Πόλη με τα χίλια πρόσωπα» καταγράφεται η ζωή των νέων στην Ελλάδα στα τέλη του εικοστού αιώνα, η οποία περιστρεφόταν γύρω από το δίπολο «χειμώνας στην πόλη, καλοκαίρι στα νησιά». Αντίθετα, «Ο αριθμός του Θεού» δεν έχει σχέση με την Ελλάδα, καθώς ο κεντρικός του άξονας είναι το ΜΙΤ στη Βοστόνη. Είκοσι ένα χρόνια χωρίζουν τα δυο αυτά βιβλία. Καμιά φορά, κοιτάζοντας πίσω μου, βλέπω την αναπάντεχη διαδρομή που ακολούθησε η συγγραφική μου πορεία και αναρωτιέμαι πού θα καταλήξει. Όσο για τις επιρροές μου, προέρχονται τόσο από την ελληνική όσο και από την παγκόσμια λογοτεχνία. Είναι ποικίλα τα ερεθίσματα που δέχεται ο σύγχρονος λογοτέχνης, γι’ αυτό και οφείλει να διατηρεί την ισορροπία του, να μην παρεκκλίνει από το στόχο του. Ο δικός μου στόχος είναι να δημιουργώ κάθε φορά ένα μοναδικό βιβλίο από ένα διαφορετικό λογοτεχνικό είδος.


Α.Τ. : Είστε σχεδόν 30 χρόνια στην συγγραφή. Τι είναι η γραφή τελικά; Είναι πιστή σύζυγος, παθιασμένη ερωμένη, τίποτε από τα δύο, κάτι άλλο; Τι;

ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΚΟΥΔΕΑΣ -- Μια απρόβλεπτη σύντροφος, θα έλεγα, αυτή είναι η συγγραφή. Σύντροφος γιατί είναι εκεί, δίπλα σου, μέσα σου, παντού γύρω σου, ενταγμένη σαν την ανάσα στην καθημερινότητά σου. Απρόβλεπτη γιατί δεν ξέρεις κάθε φορά πού μπορεί να σε οδηγήσει, σε ποια θάλασσα θα σε πνίξει ή σε ποια ακτή θα σε ξεβράσει. Ορισμένες φορές είναι απολαυστικό να συγκατοικείς μαζί της, άλλες φορές επικίνδυνο. Δεν πρόκειται να ξεχάσω πως τελειώνοντας «Τα κατά Αιγαίον πάθη» και ξαναβγαίνοντας μετά από καιρό στον κόσμο, έπαθα κλειστοφοβία.
Α.Τ. : Σκεφτήκατε ποτέ να γράψετε ένα θεατρικό; Θέλω να πω η ματιά σας στα πράγματα, φάνηκε από την πρώτη σας απόπειρα αυτό το 1987 με τα διηγήματα «Άσε τον Μπομπ Μάρλευ να περιμένει», είναι σύγχρονη, δυναμική. Σήμερα, το θέατρο πάσχει από καλά θεατρικά με δυνατά νοήματα, ικανά να επικοινωνήσουν το σημαντικό. Ότι υπάρχει είναι παλαιό ή παλαιότερο! Βρίσκετε πως είναι δύσκολο να γράψει κανείς θέατρο;


ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΚΟΥΔΕΑΣ -- Δεν αποκλείεται κάποια στιγμή να ασχοληθώ με το θέατρο. Ξέρετε, ακούω κάποιους να λένε πως το θέατρο είναι νεκρή μορφή τέχνης. Δεν συμμερίζομαι αυτή την άποψη. Τα τελευταία χρόνια έχω δει στην Ελλάδα αξιόλογες παραστάσεις γραμμένες από νέους ανθρώπους, όπως τα θεατρικά του Γιάννη Τσίρου. Όσο κι αν έχει πάψει το θέατρο να απευθύνεται στις πλατιές μάζες, έχει διατηρήσει το ζωτικό του χώρο και δεν σταματά να συγκινεί με την αμεσότητά του.



Α.Τ. : Θα ήθελα την τοποθέτησή σας σχετικά με το βιβλίο. Υπάρχει η άποψη ότι το έντυπο βιβλίο πεθαίνει – πράγμα το οποίο με θλίβει ως άποψη και με τρομάζει πρέπει να σας πω. Πιστεύετε πως πράγματι, το ηλεκτρονικό βιβλίο θα κυριαρχήσει;



ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΚΟΥΔΕΑΣ -- Το ηλεκτρονικό βιβλίο μπήκε δυναμικά στη ζωή μας, αλλά το έντυπο βιβλίο εξακολουθεί να είναι το αγαπημένο φετίχ των περισσότερων αναγνωστών. Δεν ξέρω τι μορφή θα έχει το βιβλίο μετά από μια ή δυο γενιές αναγνωστών (ή να πω χρηστών;) που θα έχουν εξοικειωθεί απόλυτα με τη χρήση του ηλεκτρονικού βιβλίου. Αυτό που προς το παρόν βλέπω, παρακολουθώντας τον δεκάχρονο γιο μου, είναι ότι μπορούν να συνδυαστούν και οι δυο μορφές ανάγνωσης. Και το έντυπο και το ηλεκτρονικό βιβλίο. Μικρή σημασία έχει. Σημασία έχει ο κόσμος να συνεχίσει να διαβάζει.



Α.Τ. : Τι θα αλλάζατε, αν μπορούσατε, κ. Αρκουδέα; Η ζωή είναι τελικά στα χέρια μας ή νομίζουμε ότι είναι; Είμαστε υπεύθυνοι για ό,τι συμβαίνει; Ή υπάρχει μια ανώτερη δύναμη που κατατάσσει τελικά τα πάντα εντός ή εκτός γραμμών και πλαισίων, στα οποία καλούμαστε να εισέλθουμε και να διαχειριστούμε τις καταστάσεις;

ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΚΟΥΔΕΑΣ -- Αν εξαιρέσει κανείς τις φυσικές καταστροφές και τα ατυχήματα για τα οποία δεν ευθυνόμαστε, εμείς και μόνο εμείς καθορίζουμε τη ζωή μας. «Ο χαρακτήρας του ανθρώπου δημιουργεί τη μοίρα του», έλεγε ο Ηράκλειτος.
Α.Τ.: Τι θεωρείτε το πιο σημαντικό στην ζωή ενός ανθρώπου εκτός της υγείας φυσικά και της οικογενειακής ευημερίας; Το πιο σημαντικό για την εσωτερική του γαλήνη και ισορροπία. Υπάρχουν «ποτέ» και «πάντα» στην δική σας ζωή;
ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΚΟΥΔΕΑΣ -- Χμ… Δυο ερωτήσεις σε μία! Ωραία, λοιπόν, κι εγώ για να σας μπερδέψω, θα αρχίσω από το τέλος. Τα «ποτέ» και τα «πάντα» έχουν φύγει εδώ και καιρό από τη ζωή μου, όπως και πολλές από τις βεβαιότητες που είχα κάποτε. Θαρρείς και μεγαλώνοντας απέβαλα τους όποιους δογματισμούς και οδηγήθηκα σε μια πιο «σωκρατική» αντίληψη των πραγμάτων. Στην πρώτη ερώτησή σας τώρα, η απάντηση είναι: η δημιουργικότητα. Όποια μορφή κι αν έχει.




Α.Τ. : Έπειτα από ένα τόσο δυνατό ερωτικό μυθιστόρημα όπως το «Παράφορο Πάθος» από τις εκδόσεις Καστανιώτη, και ένα υπέροχο βιβλίο για μικρούς αλλά και για μεγάλους, «Η πολύχρωμη σβούρα», νομίζω και τα δυο το 2013, τι να περιμένουμε από εσάς;
ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΚΟΥΔΕΑΣ -- Στα τέλη του περασμένου χρόνου κυκλοφόρησε η νουβέλα μου «Και τώρα δεν είναι αργά» από τις νέες εκδόσεις Κουκουνάρι. Πρόκειται για μια σπάνια έκδοση στην εποχή της κρίσης, καθώς είναι διανθισμένη με ξυλογραφίες του Νίκου Σταυρακαντωνάκη, κάτι που έχει να συμβεί εδώ και δεκαετίες. Θεωρώ πως η έκδοση αυτή, στο σύνολό της, αποτελεί ένα μικρό έργο τέχνης. Όσο για το μέλλον, παραμένοντας πιστός στην αρχή μου να ασχολούμαι κάθε φορά με διαφορετικό λογοτεχνικό είδος, συγγράφω ένα Χρονικό. Θα σας πω το θέμα του εκτός μικροφώνου, για να μείνει προς το παρόν μυστικό.


Α.Τ. : Σας ευχαριστώ θερμά για αυτή τη συζήτηση και σας εύχομαι υγεία, ευημερία και δημιουργία!
































Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου 2015


 ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ Ένας σπουδαίος ηθοποιός, ένας σεμνός άνθρωπος

Ήθελε να γίνει καπετάνιος αλλά ταξίδεψε και ταξιδεύει ακόμη παρασύροντας και εμάς μαζί του σε υπέροχα ταξίδια στην γνώση, την εσωτερικότητα και την αλήθεια πολύπλευρων χαρακτήρων, μέσα από τους ρόλους που υποδύεται. Δεν κυνήγησε ποτέ την ματαιότητα της κενοδοξίας, μα οι Μοίρες που τον έραναν στην γέννα του, φρόντισαν να κουβαλήσει ένα μεγάλο ταλέντο και μια μοναδική τύχη να συνεργαστεί, συγχρωτιστεί και επικοινωνήσει με το πνεύμα άλλων μεγάλων δασκάλων της τέχνης! 
Όταν τον πρωτογνώρισα ήμουν παιδί σχεδόν. Πρώτη μας συνάντηση στο νησί των Σπετσών  κάποια στιγμή στην ίδια παρέα με τον αείμνηστο Βασίλη Διαμαντόπουλο. Έπειτα από 20 χρόνια σχεδόν που τον παρακολουθούσα σε κινηματογράφο και θέατρο και όπου τον έβρισκα, τον ξανασυνάντησα  σε κάποια από τις εκδηλώσεις των βιβλίων μου. Το πρώτο που σκέφτηκα ήταν, πως είναι δυνατόν να παραμένει χαμηλού προφίλ και σεμνός ένας τόσο σπουδαίος ηθοποιός! 
Το θέατρο είναι απέραντη θάλασσα και η ζωή είναι ωραία όταν αγαπάς τις επιλογές σου και πορεύεσαι με ευγένεια στην ψυχή.  
Αγαπητοί φίλοι, ο Τάκης Χρυσικάκος, ένας από τους σημαντικότερους, πολυδιάστατου ταλέντου ηθοποιούς, αλλά  και ένας από τους τελευταίους ρομαντικούς και σεμνούς υπηρέτες της τέχνης του θεάτρου. 
Α.Τ –Σε ποια ηλικία αντιλαμβάνεσαι ότι το γραμμένο σου είναι το θέατρο; Είναι κάτι που το νιώθεις από μικρός, δηλαδή δεν είχες άλλη επιλογή, ή αναπτύσσεται;
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ  – Θα έλεγα όχι. Όπως συμβαίνει με το αντικείμενο της τέχνης στους ανθρώπους, μπορεί να υπάρχει ένα ένστικτο σε μικρή ηλικία, μα αυτό είναι λίγο αδιευκρίνιστο. Αναπτύσσεται. Αυτή είναι η άποψη μου και η θέση μου πάνω σε αυτό. Δηλαδή μπορεί να αγαπούσα γενικά το χώρο του θεάματος αλλά δεν ήταν η πρώτη μου επιλογή. Η πρώτη μου επιλογή ήταν κάτι το οποίο πάλι όμως, είναι σχετικό. Αυτό που ήθελα και αυτό που ονειρευόμουν ήταν να γίνω ναυτικός, να γίνω καπετάνιος. Το αναφέρω γιατί δεν είναι τυχαίο. Ήθελα να ταξιδεύω. Αυτό που έκανα μετά βεβαίως, ήταν να κάνω νοερά ταξίδια. Δεν έτυχε για κάποιο λόγο τεχνικό τέλος πάντων, να μπω στην σχολή εμποροπλοιάρχων στον Ασπρόπυργο. Και εκείνη την περίοδο υπήρχε ένα κενό χρόνου, είπα στους γονείς μου πως σκέφτομαι να δώσω σε μια δραματική σχολή. Οι δικοί μου καλόβολοι πάντα μου είπαν κάνε ότι νομίζεις και έτσι ξεκίνησε η περιπέτεια. Σκεφτόμουν πρόσφατα, πως δεν ξέρω τι ευλογία υπήρξε πάνω από το κεφάλι μου, γιατί έτυχε να μπώ στην σχολή «Καρολου Κουν». Έτυχε να παίζω από την πρώτη μέρα που μπήκα στο θέατρο, να γνωρίσω πολύ σημαντικά πρόσωπα. Με το που τέλειωσα την σχολή, πήγα στο στρατό. Με το που ολοκλήρωσα την θητεία μου, αμέσως άρχισα να  παίζω μεγάλους ρόλους. Είχα την τύχη να παίξω μεγάλα πράγματα, να κάνω κινηματογράφο. Το λέω αυτό με την έννοια ότι δεν ήταν κάτι που το είχα προγραμματίσει. Έτυχαν όλα, στην ζωή μου την καλλιτεχνική, όλα κάπως συνέβησαν. Μου έτυχε ένα ποτάμι πολύ σπουδαίο, το Θέατρο Τέχνης.  Από εκεί και πέρα όλα πήραν το δρόμο τους.  Όχι, Άννα μου, όχι δεν το είχα προγραμματίσει.
Α.Τ--   Έχεις κάνει τα πάντα. Θέατρο, κινηματογράφο και τηλεόραση. Δώσε μου ένα χαρακτηριστικό για το καθένα που πιστεύεις ότι διαχωρίζει το ένα από το άλλο.
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ   --  Το θέατρο μεταφέρει το θέμα, την ιστορία μέσα από το λόγο. Ο λόγος είναι το κλειδί της υπόθεσης. Είναι πως θα μπορέσεις, να μεταφέρεις τα νοήματα του συγγραφέα, όπως τα έχεις αντιληφθεί εσύ, ως ηθοποιός ή ως σκηνοθέτης στο θεατή. Αλλά όλο αυτό πρέπει να γίνει μέσα από το λόγο. Ο κινηματογράφος είναι εικόνα. Ότι δίνει και μεταφέρει στο κοινό είναι η δύναμη της ιστορίας μέσα από εικόνες. Η τηλεόραση δεν είναι τέχνη. Είναι ένα καθημερινό μέσο ενημέρωσης. Βεβαίως, μπορεί να κάνει ωραία πράγματα. Απόδειξη ότι ο Μπέργκμαν κάποτε έκανε ένα αριστούργημα. Κατά καιρούς και άλλοι, στην Ελλάδα ακόμη, έκαναν πολύ ωραία πράγματα. Και εγώ είχα τα πρώτα μου χρόνια την ευκαιρία να κάνω τόσα ωραία πράγματα με τον Βασίλη Γεωργιάδη τον Ερρίκο Ανδρέου και άλλους…
Α.Τ- Και πολύ θέατρο της Δευτέρας από ότι θυμάμαι…
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ  – Το θέατρο της Δευτέρας, ήταν κάτι που το έβλεπε ο κόσμος ελλείψει άλλων πραγμάτων.  Δεν είχε κάτι άλλο να παρακολουθήσει και το παρακολουθούσε. Όποιος άκουγε το θέατρο της Τετάρτης ραδιοφωνικά έβλεπε και το θέατρο της Δευτέρας. Δεν ήταν κάτι ιδιαίτερο όμως. Δεν το πιστεύω σαν μέσο τέχνης. Δεν είναι τέχνη η τηλεόραση. Ποτέ δεν ήταν και ούτε θα γίνει. Δεν είναι τίποτε άλλο από ένα επικοινωνιακό μέσο, ένα μέσο πληροφόρησης. Δεν είναι τέχνη! Στις μέρες μας ειδικά, είναι υπόθεση ανθρώπων που έχουν οικονομικά συμφέροντα και έχει ευτελιστεί στο σημείο αυτό που έχει ευτελιστεί.
Α.Τ.-  Θα σου δώσω δυό ονόματα. Κάρολος Κούν, στον οποίο αναφέρθηκες πριν και Βασίλης Διαμαντόπουλος.
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ  - Ο Κουν ήταν ο άνθρωπος που πιστεύω πως άλλαξε την πορεία του θεάτρου στην Ελλάδα. Και το λέω αυτό με την έννοια ότι και έξω, που έτυχε να πηγαίνω μαζί με τα μεγάλα, κλασσικά έργα, εγώ τότε σαν μαθητής αλλά και αργότερα, με Αριστοφάνη, ή τραγωδίες, Σοφοκλή και λοιπά, το ειδα αυτό το έζησα.  Υποκλιθήκανε στο Κουν και νομίζω πως και το Ευρωπαϊκό Θέατρο επηρέασε, ο Κουν. Αυτή η ομάδα ανθρώπων, η  οποία ειχε αισθητικά επηρρεαστεί απο την σχολη Κόντογλου και που φιλοξενούσε το "Πατάρι του Λουμίδη", ο Κουν, ο Τσαρούχης,  ο Γκάτσος, ο Ελύτης,  ο Χατζιδάκις,  ο Μόραλης, και τόσοι, τόσοι άλλοι,   διαμόρφωσαν την κουλτούρα την μεταπολεμική, δημιουργώντας μια πρωτογενή τέχνη, όπου μέχρι τότε ήταν απλά μία μίμηση, ευρωπαϊκή. Δηλαδή, έπαιρναν για παράδειγμα τραγούδια ξένα και άλλαζαν το στίχο. Το θέατρο ήταν ένα θέατρο σαλονιών, όπως θα λέγαμε. Παιζόταν με έναν επιφανειακό τρόπο “σαλονίστικο”, ας πούμε. Ο Κουν και όλοι αυτή η ομάδα πήραν ανθρώπους του λαού, αυθεντικούς,  όπως ήταν στην πραγματικότητα. Του Κουν, οι πρώτοι του ηθοποιοί δεν ήταν ηθοποιοί, ήταν ένας ναυτικός, ένας εργάτης εργοταξίου, άλλος κλωστοϋφαντουργείου,  άλλος ήταν εργάτης υαλουργίας. Ο Γκάτσος έγραψε σε δεκαπεντασύλλαβο. Ο Τσαρούχης ζωγράφισε απλούς καθημερινούς ανθρώπους, ζωγράφισε το Ναύτη να χορεύει ζεϊμπέκικο. Ο Χατζιδάκις πήρε τον Βαμβακάρη μέσα από καταγωγια του πειραια και τον ανέβασε στον Ορφέα να κάνει συναυλίες. Έκανε εισαγωγή στον Ματωμένο Γάμο του Λορκα την Αρχόντισσα του Τσιτσάνη. Έγιναν πράγματα που άλλαξαν όλη την ρότα της τέχνης και το να βρεθεί κανείς μέσα εκεί, στα μεγάλα χρόνια δημιουργίας τους ήταν ευτύχημα. Ειδικά για μένα τα χρόνια δίπλα στο Κουν, νομίζω καθόρισαν την πορεία μου. Ήμασταν τυχεροί. Ήμουν τυχερός. Και το σκεφτόμουν χθες, παρακολουθώντας μια παράσταση, πως για τα σημερινά παιδιά που βρίσκονται σε έναν αποπροσανατολιστικό, θολό τοπίο είναι δύσκολο να βρουν προτυπα, ενώ για εμάς ήταν εύκολο γιατί υπηρχαν οι μεγάλοι αυτοί  άνθρωποι, εμείς απλώς ακλουθούσαμε.
Α.Τ --  Σήμερα, εν έτη 2015, μια που μίλησες για τους νέους ανθρώπους και πριν περάσουμε στον Βασίλη Διαμαντόπουλο, βλέπεις μετριότητα στο θέατρο;
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ    – Όχι δεν βλέπω καθόλου μετριότητα.  Βλέπω αγωνία και ανθρώπους με όρεξη και εξαιρετικά προσόντα. Τα σημαντικά πράγματα, Άννα, τα γεννάει η εποχή. Εννοώ πως οι άνθρωποι που βγαίνουν και είναι σημαντικοί δεν είναι επειδή ξαφνικά ίδιοι έχουν εξαιρετικά προσόντα, αλλά επειδή είναι γεννήματα της εποχής. Η εποχή γεννάει τα μεγάλα πράγματα. Και η εποχή που ζούμε είναι μια εποχή παρακμής, που δεν μπορεί να γεννήσει τίποτε μεγάλο, παρά αναμασάει με ένα τρόπο πράγματα που έχουν χιλιοειπωθεί. Το μόνο που ενδιαφέρει είναι πως με αγωνία θα βρουν καινούργιες φόρμες και καινούργιους τρόπους έκφρασης ακόμη και σε βάρος του περιεχόμενου. Χωρίς δηλαδή να τους ενδιαφέρει το ίδιο το περιεχόμενο ενός έργου. Τι θέλει να πει το έργο.  Ψάχνουν τι νέο υπάρχει τι δεν έχει γίνει ως σήμερα, πολλές φορές αγνοώντας την ουσία. Δεν συμβαίνουν μεγάλα πράγματα γιατί δεν συμβαίνει τίποτε μεγαλειώδες γύρω μας. Αλλά τα παιδιά που βγαίνουν στο θέατρο και γενικά στις τέχνες, έχουν πολλά προσόντα. Έχουν πολλά περισσότερα προσόντα ίσως, από εμάς τότε. Ένα πράγμα μόνο θα έλεγα, πως μπορώ ίσως να διακρίνω και να ξεχωρίσω. Εκλείπει το όνειρο και ξέρεις, το όνειρο δεν είναι συστατικό μόνο της τέχνης αλλά και της ίδιας της ζωής. Δεν ονειρεύονται. Οι σημερινοί νέοι και γενικά ο κόσμος, δεν ονειρεύονται. Είναι πολύ πραγματιστές βουτηγμένοι μέσα σε έναν ρεαλισμό τρομακτικό. Αυτή είναι η διαφορά με τους νέους του χθες. Εμείς ονειρευόμασταν. Γύρω από ένα τετράγωνο τραπέζι σε μια ταβέρνα μπορούσαμε να διασκεδάζουμε, απαγγέλλοντας στίχους του Καβάφη ή του  Μιχάλη του Κατσαρού και τόσων άλλων εξαίσιων δημιουργών συνοδεία μπουζουκιού. Ποιοι το κάνουν σήμερα; Και οι υπόλοιποι θαμώνες να μένουν εκστατικοί ακούγοντας! Αν το τολμήσουν σήμερα κάποιοι νέοι, θα τους χλευάσουν, το λιγότερο!
Α.Τ.— Έχεις απόλυτο δίκιο γιατί και οι λίγοι εναπομείναντες που επιθυμούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο δεν το τολμούμε ακριβώς για αυτό το λόγο. Δεν το σηκώνει η εποχή… Συνεχίζουμε. Βασίλης Διαμαντόπουλος…
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ   -  Ο Βασίλης, από τους μεγάλους καλλιτέχνες και τους πρώτους ηθοποιούς του Κουν, είναι μεγάλη ιστορία, μεγάλος ηθοποιός. Εγώ τον συνάντησα στο τέλος όταν δίδαξα αρκετά χρόνια στην σχολή του. Εργαστήρι και μετά σχολή. Μετά το φευγιό του Βασίλη από την ζωή, αποχώρησα και εγώ από την σχολή.
Α.Τ. -- Ήταν ένα δεύτερο σχολείο, όμως;
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ -   Αυτά που είπε ο Βασίλης, ναι. Και γενικά η γενναιοδωρία του. Ο Βασίλης ερχόταν να παρακολουθήσει μάθημά μου. Μου έκανε φοβερή εντύπωση! Ποιος τώρα, ο Διαμαντόπουλος, ήθελε, του άρεσε να έρχεται να παρακολουθεί το μάθημα που έκανα εγώ. Σε διαφωνίες μας, εγώ ήμουν ο πιο αυστηρός. Έδινε πολλές ευκαιρίες και μου έλεγε «πρέπει να δίνουμε πολλές ευκαιρίες στα παιδιά. Να μη είσαι τόσο αυστηρός. Δεν έχουνε την τύχη που είχες εσύ. Για αυτό θα πρέπει να δίνουμε πολλές ευκαιρίες, να είμαστε πιο ανεκτικοί και να επιμείνουμε.»
Θυμάμαι κάτι που μου είχε πει πολύ σημαντικό για την τέχνη. « Ο μεγαλύτερος εχθρός του ταλέντου είναι το ταλέντο.» Αυτό το πράγμα πραγματικά με σημάδεψε. Στην δική μου μετάφραση αυτό σημαίνει ότι ο μεγαλύτερος εχθρός του ταλέντου είναι η ευκολία του. Το ταλέντο τι είναι; Είναι ότι έχω ευκολία να εκφράζομαι ή έχω ευκολία να γράφω, να ζωγραφίζω. Μετά δουλεύοντας και αναλύοντας κατάλαβα, ότι αυτά που η φύση σου έχει χαρίσει εάν τα αναλώσεις ή κάνεις κακή χρήση αυτών συνεχώς, πέφτεις σε μια παγίδα που ισοδυναμεί με το θάνατο. Ενώ αντίθετα αν βρίσκεσαι σε μια διαρκή έρευνα και με αγωνία ψάχνεις, αυτό που κατακτάς δεν πρόκειται ποτέ να χαθεί και ποτέ να γίνει ασήμαντο. Αυτό που έχεις με αίμα κερδίσει, θα είναι σημαντικό και θα σε ακολουθεί πάντα.
Α.Τ. – Πες μου λίγα λόγια για αυτά που έχεις κάνει τελευταία. Παπαδιαμάντης, Καζαντζάκης, ο κόσμος ζητά να το δει! Πότε θα δούμε τον Καζαντζάκη στην Αθήνα;
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ   – Μέσα σε μια πορεία ανακάλυψα ότι η λογοτεχνία  είναι κάτι πολύ σημαντικό που μπορεί να είναι ένα εργαλείο σήμερα στο θέατρο. Και το λέω αυτό, γιατί μέσα στην παρακμή αυτή που ζούμε, του αιώνα μας, πρέπει να σημειώσω πως δεν συμβαίνουν μεγάλα πράγματα. Δεν γράφονται έργα. Σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο στην Ελλάδα. Λογοτεχνία γράφεται, όχι συγκλονιστική αλλά γράφεται. Θεατρικά δεν γράφονται. Αν ψάξουμε για μεγάλα έργα θα μείνουμε χρόνια πίσω, στον Μπέκετ θα μείνουμε στον Πίντερ, θα μείνουμε στον Άλμπυ, θα μείνουμε στον Τενεσσυ Ουίλιαμς και πιο πρόσφατα κάποιους, στον Μαμετ και τελος. Επομένως, έχουμε και αυτό που σου έλεγα ότι οι νέοι σκηνοθέτες αυτό που αποζητούν είναι να διαβάσουν ένα παλιό έργο με καινούργιο τρόπο. Αυτό, γιατί δεν έχεις κάτι νέο πολύ σημαντικό. Αν είχες, δεν θα υπήρχε λόγος να ψάξεις να βρεις μια καινούργια φόρμα. Ακόμη και χθες που παρακολούθησα μια πολύ καλη παράσταση, ένα μυθιστόρημα σπουδαίο, την «Μητέρα του Σκύλου» του Ματεση, αισθάνθηκα δικαιωμένος, γιατί είχα δει ότι έχουμε ένα βήμα να παρουσιάσουμε λογοτεχνικά κείμενα. Αισθάνομαι δικαιωμένος, διότι και παλαιότερα και με τον Παπαδιαμάντη και τώρα ακόμη περισσότερο με τον Καζαντζάκη, η λογοτεχνία επιβεβαιώνει την άποψη μου, πως μπορεί να γίνουν εξαιρετικά πράγματα στο θέατρο. Και με τον Καζαντζάκη που παίξαμε στην Κρήτη το είδα! Αποφάσισαν οι άνθρωποι του ΔΗΠΕΘΕ Κρητης να πάει το καλοκαίρι, όχι μόνο στην Κρήτη, αλλά πανελλαδικά και περιμένουμε ημερομηνία από τον Ευρωβουλευτή καθηγητή Γ. Γραμματικακη, για να παίξουμε στο Στρασβούργο, την έδρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης την παράσταση με υπότιτλους. Βλέπω πόσο σημαντικά πράγματα μπορούν να γίνουνε μέσα από την λογοτεχνία. Δεν σου κρύβω δε, πως και το επόμενο βήμα που έχω στο μυαλό μου θα είναι πάλι μέσα από λογοτεχνικό κείμενο. Όχι ελληνικό αυτή τη φορά, αλλά πάλι, μέσα από ένα φοβερό βιβλίο, όσο αυτό μπορεί να μεταφερθεί.
Α.Τ. – Πάρα πολύ ωραία. Βγάζουμε και είδηση!  Το επόμενο βήμα του Τάκη Χρυσικάκου είναι ξανά λογοτεχνικό κείμενο στο σανίδι. Επίτρεψέ μου τώρα μια ερώτηση για την ζωή σου. Τι θαυμάζεις, τι αποστρέφεσαι και τι φοβάσαι;
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ   – Θα αρχίσω ανάποδα. Ενώ έχω δουλέψει πάρα πολύ το θέμα του φόβου δεν το έχω νικήσει. Κατακλύζομαι από φόβους. Ξέρω πως πρέπει να το βγάλεις στην επιφάνεια αλλιώς δεν το αντιμετωπίζεις. Ο μεγαλύτερος φόβος, είναι ο φόβος του θανάτου. Ξέρω μια σοφή κουβέντα που λένε οι γέροντες στο Άγιο Όρος, πως η σκέψη του θανάτου είναι η χαρά της ζωής, θα ήθελα να μπορούσα να το αντιμετωπίσω έτσι, αλλά πολλές φορές δεν το κατορθώνω. Επειδή έχω χάσει αγαπημένα μου πρόσωπα, η σκέψη του θανάτου, ο φόβος του, είναι κάτι που δεν θα μπορέσω  ποτέ να δεχθώ και να συμφιλιωθώ μαζί του. Αυτό, θα έλεγα πως είναι ο μεγάλος φόβος. Πέρα από το ότι ποτέ δεν συμβιβάστηκα , να κερδίσω χρήματα, να αποκτήσω πολλά. Πάντα η ζωή μου ήταν στα όρια. Δεν συμβιβάστηκα γιατί έκανα αυτό που αγαπούσα και δεν σκέφτηκα ποτέ «να τώρα θα πρέπει να κάνεις μια κίνηση έτσι ή αλλιώς». Για παράδειγμα, να παίξω εδώ ή εκεί, για να κερδίσω χρήματα.
Α.Τ. - Δεν έκανες εκπτώσεις δηλαδή…
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ  -  Όχι δεν έκανα. Ούτε στην προσωπική μου ζωή. Ακόμη και την εποχή που μεσουρανούσα ως ζεν πρεμιε, και θα μπορούσα να επιλέξω κάποια γυναίκα από τις κυρίες που κυκλοφορούσαν δίπλα μου, κυρίες με ιδιαίτερο όνομα, είτε μια κόρη εφοπλιστή η βιομηχάνου, δεν σκέφτηκα να πάρω μια γυναίκα που θα μου έλυνε το πρόβλημα. Πάντα ακολουθούσα την καρδιά μου. Με ότι κόστος είχε αυτό. Επομένως, η αγωνία και ο φόβος είναι υπαρκτός. Όμως αγαπώ αυτό που είμαι και νιώθω, ότι είναι φτιαγμένο από ένα υλικό, το οποίο εξαιτίας της καταγωγής μου που είναι από την Μάνη, μου έδωσε αυτό στο DNA μου, την δύναμη να μην κάνω εκπτώσεις τελικά και να αντέχω.
Α.Τ. - Το έχει αυτό η Μάνη γιατί και εγώ από εκεί κρατάω.. Θαυμάζεις και αποστρέφεσαι;
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ   - Θαυμάζω τους ανθρώπους που ρισκάρουν. Αυτό με γοητεύει πάρα πολύ. Δεν συμβιβάζονται, δεν βολεύονται, δεν ψάχνουν ένα απάγκιο να αράξουν. Αυτούς τους ανθρώπους που είναι συνεχώς σε κίνηση και έρευνα τους θαυμάζω πολύ. Αποστρέφομαι, Άννα μου, ιδιαίτερα στις μέρες μου  και όσο περνάν τα χρόνια, την αγένεια. Τους ανθρώπους που δεν έχουν τρόπους, που δεν σέβονται, που τσαλαπατάνε τους υπόλοιπους οι οποίοι είναι διακριτικοί και ευγενείς. Αποστρέφομαι όλους εκείνους που τους είναι εύκολο να το κάνουν. Δεν τους μισώ. Γιατί δεν μισώ άνθρωπο. Αλλά τους αποστρέφομαι, δε θα κάτσω στο ίδιο τραπέζι μαζί τους, δεν θα φάω, δεν θα πιω μαζι τους.  Δεν θα κάνω παρέα μαζί τους. Εμένα δεν με νοιάζει το πόσα γράμματα ξέρουν. Με ενδιαφέρει η ευγένεια που διαθέτουν. Η ευγένεια της ψυχής τους. Αν δεν το διαθέτεις αυτό δεν θέλω ούτε να σε ξέρω. Δεν θα είμαι εχθρικός γιατί δεν το έχω αυτό το στοιχείο. Αλλά θα περάσω διπλά σου σαν να μην υπάρχεις. Έχω την ικανότητα να σε σβήσω σαν να μην υπάρχεις.
Α.Τ.-  Συμφωνώ απόλυτα. Σημαντικό σε κάθε έκφανση της ζωής είναι να προχωρείς με τις δικές σου συνθήκες, αλλά ευγενώς από ότι καταλαβαίνω. Ο Πολιτισμός για σένα τι είναι;
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ  – Για μένα ο πολιτισμός δεν είναι η τέχνη. Η τέχνη είναι εξειδικευση του πολιτισμου.  Πολιτισμός είναι για μένα η καθημερινότητα. Πού θα πετάξεις τα σκουπίδια σου. Πώς θα φερθείς στους ανθρώπους που θα συναντήσεις και θα συναναστραφείς. Αν καταφέρεις να έχεις το ίδιο πρόσωπο και στους προϊστάμενους σου και στους υφισταμένους σου. Εκεί διακρίνεται ο πολιτισμένος άνθρωπος. Όχι στο αν θα πάει σε μια συναυλία συμφωνικής ορχήστρας ή μια όπερα και έπειτα θα τον δώ να φέρεται με απαξιωση στον ταξιτζή που θα τον πηγαίνει σπίτι, αυτο δεν είναι πολιτισμός.
Α.Τ.  — Θα ήθελα την άποψη σου, ως ένας άνθρωπος που βιώνει την καθημερινότητα απλά, αλλά και ως κομμάτι των πολιτιστικών και πνευματικών δρώμενων στην Ελλάδα του 2015. Την Ελλάδα με τις πολιτικές αναταράξεις και την κρίση.
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ   – Η Ελλάδα είναι πια σε ένα μεταβατικό στάδιο. Σαν ένα εκκρεμές που δεν ξέρουμε προς τα πού θα πάει. Είναι βέβαιο πως τα λάθη γίνανε από τις πολιτικές ηγεσιες του τόπου και ήταν τόσα πολλά που μας φέρανε εκεί που μας φέρανε. Ευθύνη, έχουμε όλοι, αναλογικά όμως, μην τρελαθούμε!  Και πρέπει να βοηθήσουμε όλοι, ο καθένας από την μεριά του, για να διορθώσουμε το κακό. Μην περιμένουμε να γίνουν όλα δια μαγείας. Περιμένουμε να αλλάξει η κοινωνία, για να αλλάξουμε αυτόματα και εμείς. Όχι, χάσαμε πολλά με αυτή την νοοτροπία. Η επανάσταση δεν είναι θέμα του συνόλου. Είναι θέμα του ατόμου. Θα πρέπει να αλλάξω εγώ μέσα μου και θα επηρεάσω έναν περίγυρο ώστε και ο διπλανός και ο παραδίπλα να πράξει ανάλογα. Έπειτα να γίνει η αλλαγή στο σύνολο. Ιστορικά, μεγάλες επαναστάσεις δεν καταφεραν ν’αλλαξουν τον κοσμο. Είδαμε την Οκτωβριανή επανάσταση και όσα ακολούθησαν που δεν απέφεραν το ποθούμενο. Αναφέρω για παράδειγμα την Ουγγαρία και την Πολωνία, που θα έπρεπε, μέσα από αυτήν την λαοκρατική προσπάθεια, να έχει επιτύχει μεγάλες αλλαγές. Είδαμε πως τα αποτελέσματα ήταν τα αντίθετα γιατί ακριβώς η αλλαγή δεν έγινε στο άτομο αλλά στο κοινωνικό σύνολο. Αυτή είναι η άποψη μου.
Για την Ελλάδα, θα ήθελα να πω επίσης, πως φρονώ ότι τα βήματα που γίνονται έχουν ένα ρίσκο αλλά τα θεωρώ απαραίτητα. Πιστεύω πως πράγματα θα έπρεπε να έχουν γίνει και από πριν, άσχετα με το ότι δεν ξέρουμε που θα μας οδηγήσουν, αλλά όμως, όλοι οι Έλληνες θα πρέπει να ευχηθούμε να οδηγήσουν κάπου και να υπάρξει θετική εξέλιξη. Δεν μπορώ να κατανοήσω την επιλογή της κυβέρνησης να συνεργαστεί με τους «ψεκασμένους». Θεωρώ ότι ήταν ένα ατόπημα, που αμαύρωσε την γενική εικόνα της. Από την άλλη όμως, βλέπω πως υπάρχει ένας αγώνας για κάτι καλύτερο. Και το εύχομαι και το στηρίζω με όλη μου την καρδιά. Να σου πω καταλήγοντας, πως είμαι πολύ θυμωμένος με τις προηγούμενες κυβερνήσεις, γιατί έκαναν  πολλούς, μεταξύ των οποίων και εμένα να πιστέψουν ότι δεν υπήρχε άλλη λύση. Ενώ βλέπω πως  μπορεί να υπάρξει, πως με αγώνα μπορει να υπάρξει. Άρα, φαίνεται πως δεν είχαν προσπαθήσει να βρουν λύσεις, ή προτίμησαν την εύκολη λύση. Συμβιβάστηκαν σε όλα. Εξυπηρετήσανε προσωπικά συμφέροντα. Να κόψουν μισθούς και συντάξεις και να μην πειράξουν καθόλου τον πλούτο. Καθόλου!! Αυτό το πράγμα με κάνει να νιώθω πως με ξεγελάσανε,  βασιζόμενοι στην πίστη μου ότι για να το λένε έτσι θα είναι, αλλά δεν ήταν!! Δεν ήταν και νιώθω θυμωμένος για αυτό!
Α.Τ. – Πριν σε αποδεσμεύσω θα ήθελα να μάθω αν υπάρχει ένας ρόλος που δεν έχεις παίξει ακόμη μα επιθυμείς διακαώς να το δοκιμάσεις.
ΤΑΚΗΣ ΧΡΥΣΙΚΑΚΟΣ  -  Δεν υπάρχει αυτό Άννα μου. Δεν υπάρχει. Για μένα τα κείμενα αυτά που παίζω, τα οποία είναι πολύ σημαντικά, δεν τα τολμώ για να θρέψω την ματαιοδοξία μου και τον εγωκεντρισμό μου. Έρχομαι σε επαφή μαζί τους για να γίνω καλύτερος. Επομένως, δεν υπάρχει ένας ρόλος, ο ρόλος είναι ένα ρούχο. Φοράω ένα ρούχο για να δείχνω πιο ωραίος; Σκέφτομαι έναν συγγραφέα και θέλω να βουτήξω μέσα στο έργο του, για να κολυμπήσω και να αναμετρηθώ, να μάθω κάποια πράγματα. Υπάρχουν μεγάλοι συγγραφείς που θα ήθελα να μελετήσω και να μάθω από αυτούς.
Α.Τ – Νομίζω, πως τελικά η απάντηση σου αυτή δείχνει την βαθύτατη θεατρική υπόσταση που διέθεταν  και όλοι οι σπουδαίοι άνθρωποι του Θεάτρου. Δείχνει ακόμη, το μέγεθος των ωκεανών μέσα σου που παραμένουν ανεξερεύνητοι και περιμένουν, με σκαρί το δικό σου τρόπο, την δική σου έκφραση, οπτική και προσέγγιση να ανακαλυφθούν. Όχι για να κατακτηθούν όπως λες, αλλά για να σε διδάξουν. Κατ’ επέκταση βέβαια, θα διδάξουν και εμάς παρακολουθώντας τις ερμηνείες σου. Ειλικρινά απόλαυσα κάθε λεπτό αυτής της συνομιλίας.
Σε ευχαριστώ για την χαρά και την τιμή να σε φιλοξενήσω στις Άννα-διατυπώσεις και στην PoliticalDoubts. Σου εύχομαι μαγικά ταξίδια και εμάς συνεπιβάτες σου.